Ҳаводис, омилҳо ва оқибати равандҳои тезутунди ҷаҳонӣ барои инсоният сабақи таърихро меомӯзад ва таърих бар ҳама масоили иҷтимоӣ баҳои созгори худро медиҳад. Дар лобалои таърих, моҷароҳои қавмӣ, гурӯҳҳои этникӣ, размҳои хурди маҳаллӣ тасвири худро меёбад ва ё ба ибораи дигар арзёбӣ мегардад. Муқаддимаи таърихи башарият ҳамин гуна размҳо ва бозиҳои сиёсиро дорад, ки барои ин ё он манфиатҳо тарҳрезӣ шудааст.

Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикис­тон бо андешидани чораҳои қатъӣ тавассути бастани марзҳо, манъи парвозҳои байналмилалӣ ва карантин намудани мусофирони аз берун воридшаванда тавонист муддате пеши роҳи паҳншавии вирусро бигирад. Аммо таҷрибаи ҷаҳонӣ нишон медиҳад, ки то ҳол ҳеҷ роҳи самараноки пешгирии паҳншавии вирус, ба ҷуз аз риояи қоидаҳои беҳдоштӣ вуҷуд надорад.

Оре, дар мавриди мазмуни гуфтаҳои фавқ ягон шаку шубҳае буда наметавонад. Чӣ дар аҳодиси набавӣ, чӣ дар осори манзуму мансури аҳли тасаввуф ва чї дар рисолаю дигар асарҳои мутафаккирону донишмандони форсу тоҷик пурхӯрӣ танқиду мазаммат гардида, камхӯрию гуруснагӣ бошад, сутудаю таъриф карда мешавад.