Шарму ҳаё. Ин ду калима хеле маънои васеъро дар бар мегиранд. Агарчанде калимаи шарм дар луғатномаҳо бо ҳар забон тарҷума шудааст, аммо дар ҳеҷ луғат маънои мукаммали онро тавре, ки дар забони тоҷикист, дарёфт кардан мушкил аст. Ва дар ҷамъияти мо агар касе як кори ношоям мекунад, ўро беҳаё мегўянд ва ин ба ў хеле сахт мерасад. Зеро беҳаёӣ аз хислатҳои хеле бади инсонист. Ё мисол мегирем калимаи айбро. Ин калима низ агарчӣ ба забони русӣ ё забони англисӣ тарҷума шудааст, аммо он мафҳумеро дода наметавонад, ки дар забони тоҷикист. Ман фикр мекунам, ки шарму ҳаё ва айбу убол аз хислатҳои шарқиёнаи исломии миллати мост.

Мутаассифона, вақтҳои охир бемориҳои системам дилу раг ва ба вуқўъ пайвастани ҳолати ногаҳонии фавт зиёд шуданд. Аксари ҳолатҳои марг дар арафаи субҳ, яъне дар лаҳзаҳои ҳукмрон будани ғофилӣ ба вуқўъ меомадаанд. Бинобар ин азони ба намози бомдод даъваткунанда одамҳоро на танҳо аз ғафлат бедор мекардааст, балки аз марги баногоҳ падидоянда низ огоҳ менамудааст. Зеро дар арафаи субҳ, ҳолати дар хоб будани одам ҳатто ба нисфи марг низ нисбат дода мешудааст.

Яке аз ахлоқи накӯ, ки имрӯзҳо хеле камранг шудааст, садоқат ва ростӣ ва ростгӯӣ аст. Имрӯзҳо аз сабаби он, ки ин ахлоқи ҳасана аз миёни мо доман мекашад ва қариб, ки моро тарк намудааст дар миёни ҷомеа нооромӣ ва нобоварӣ ба маротиб афзудааст. Дар натиҷаи ин нобоварӣ ва камранг шудани садоқату ростӣ шакку тардид ҷамъиятро фаро гирифтааст, ки аксарият эҳсоси оромиш ва роҳатро аз даст додаанд.

Дини мо дар ин замина баъзе қонуну қоидаҳоро пешниҳод кардааст. Ба ҳақ ва меҳнат эҳтиром гузоштан, иҷро кардани уҳдадориҳо, дуруст рафтор кардан, корро ба хубӣ иҷро кардан, одил будан, самимӣ ва нияти нек доштан, ба аҳду ақд вафо кардан ва ғайри инҳо қоидаҳое ҳастанд, ки риоя ва иҷро кардани онҳо ҳангоми кору фаъолият ҳатмӣ мебошанд.

Бо сиёсати хирадмандонаи Пешвои миллат имрўз қувваҳои мусаллаҳи ҷумҳурӣ ба артиши муқтадир ва муҷаҳҳаз табдил ёфт, ки яке аз артишҳои пешрафта маҳсуб меёбад. Қувваҳои мусаллаҳи ҷумҳурӣ имрўз дорои тамоми таҷҳизоти техникӣ буда, барои афсарону аскарон тамоми шароитҳо муҳайё гаштааст.

Чун Паёмбар (с) аз ғори Савр берун шуд ва озими Мадинаи мунаввара гардид, яъне ватани худро тарк (ҳиҷрат) мекард, дар минтақаи Ҷуҳфа байни Маккаву Мадина қарор гирифт, роҳи Маккаро шинохт, маҳзун шуд, дилаш ба ватан майлон гардид, зодгоҳ ва зодгоҳи аҷдодонашро ба ёд овард. Ин буд, ки Ҷабраил нозил шуд ва пурсид: Муштоқи ватан ва зодгоҳат шудӣ? Паёмбар (с) посух доданд: Бале! Пас ин оят нозил шуд: «Ҳамон Худое, ки Қуръонро бар ту фарз кард, туро ба ҷойгоҳ ва зодгоҳат бозмегардонад» .